Kale bugünkü ismini, Kudüs’ün
Araplar tarafından ele geçirilmesinden sonra Kıbrıs’a göçmen olarak gelen ve
ömrünün son yıllarını burada ibadetle geçiren bir azizden aldığı sanılmaktadır.
Deniz seviyesinden yaklaşık 660 metre yükseklikte bulunan kalenin kesin inşa
tarihi bilinmemektedir. Ancak M.S. VII. YY. da Kıbrıs’ gerçekleştirilen Arap
akınlarına karşı adayı savunup kontrol etmek amacıyla Bizanslılar tarafından
inşa edildiği tahmin edilmektedir. İki tepe üzerine inşa edildiğinden kaleye
DIDYMUS (The twins-Diev d’Amour- ikizler) adı verilmiştir.
M.S. XIII. YY. başlarında
Kıbrıs’a hakim olan Lusignan kralları kaleye ilaveler yapmak suretiyle burasını
hem askeri hem de ikamet amacı ile kullanmışlardır. Bu nedenle kale Bizans
Dönemine ait olmakla birlikte çoğu kısımları Lusignan Dönemine aittir. M.S.
1489 yılında Kıbrıs’ı işgal eden Venedikliler denizden uzak olan bu kaleyi
savunma amaçlarıyla kullanmayı gerekli görmediklerinden yıkıp terk etmişlerdir.
St. Hilarion Kalesi yapı itibari ile aşağı kısım, orta kısım ve yukarı kısım
olmak üzere üç kısımdan ibarettir. Yukarı kısımda, dış giriş kapısı, kalenin
ana girişini koruyan ve etrafı duvarlarla çevrili Barbican denilen alan,
Kalenin ana giriş kapısı. Toplanma alanı, Su sarnıcı, Köşe kulesi, Lusignan
Dönemine ait yüksek kemerli ahır yapıları, aşağı kısım ile orta kısım
arasındaki hamam yapıları olup, Bizans ve Lusignan Dönemine ait duvar
yapılarının bulunduğu orta kısıma giriş kapısı ile varılan orta kısımda Bizans
Kilisesi (M.S. X. YY.), Kraliyet Sarayı salonu ve geçiş holü, dam teras
(Belveder), mutfak, mahzen(Kiler), teras, Lusignan Dönemine ait dört katlı
Kraliyet Sarayı (bu saray M.S. XIII. yy’ın sonlarına kadar, Kraliyet ailesi
tarafından kışlık ikametgah olarak kullanılmıştır), kışla, Lusignan Dönemine ait
su sarnıcı yer alır. Yukarı kısma giriş kapısı ile varılan yukarı kısımdaki
yapılar iki tepe arasında yer almakta, bu bölümde Bizans Kulesi, mutfak ve
servis yapılarının bulunduğu alan, Kraliyet Sarayı. (Bu saraya M.S. XVI.yy.’da
ilave odalar yapılmıştır. Aynı zamanda burada kesme taştan Gotik nizamda
yapılmış Kraliçe penceresi bulunmaktadır. Bu pencerenin kenarlarında oturma
yerleri vardır), Kraliyet Sarayına ait önceden yapılmış ek odalar ve su sarnıçları
ile Prens John Kulesi yer almaktadır.